ความเชื่อและภูมิปัญญาด้านการปลูกไม้ผล

จากการสำรวจข้อมูลทางภูมิปัญญาโดยการสัมภาษณ์วิสาหกิจชุมชนกลุ่มผู้ใช้น้ำเพื่อการเกษตร จำนวน 10 ราย ณ บ้านศาลาดิน ชุมชนคลองมหาสวัสดิ์ จังหวัดนครปฐม วันที่ 23 กันยายน 2563 พบความเชื่อที่เกี่ยวข้องกับภูมิปัญญาด้านการปลูกไม้ผลต่าง ๆ ที่เกษตรกรยึดถือปฏิบัติ เช่น

“มือร้อน – มือเย็น”

• เชื่อกันว่าคนที่มือร้อนจะปลูกไม้ผลไม่ขึ้น หรือขึ้นแต่ก็ไม่ออกดอก และออกผลดังที่ปรารถนา  แต่ในทางตรงกันข้ามคนมือเย็นจะสามารถปลูกไม้ผล ออกดอก ออกผลอย่างอุดมสมบูรณ์ ซึ่งความมือร้อน – มือเย็น เป็นความเชื่อ มิได้เกี่ยวข้องกันอุณหภูมิจริงของผู้ปลูกไม้ผลแต่อย่างใด

“การแช่งต้นไม้”

• ระหว่างการเริ่มเพาะปลูกไม้ผลจะมีการใช้คำในเชิงสังวาสเพื่อสื่อถึงความอุดมสมบูรณ์ ซึ่งเชื่อกันว่าจะช่วยให้ต้นไม้ติดดอกและออกผลงดงาม

“ขนุนหนุนนำ”

• เชื่อกันว่าขนุนเป็นไม้ผลที่มีชื่อเป็นสิริมงคล ซึ่งมีคำว่า หนุน อาจหมายถึง มีผู้ใหญ่คอยหนุนนำ มีผู้ช่วยเหลือยามเกิดปัญหา

“ข้างขึ้น – ข้างแรม”

• เชื่อกันว่าควรปลูกไม้ผลช่วงข้างขึ้นจะทำให้พันธุ์ไม้ได้ผล ได้ดอกที่อุดมสมบูรณ์ดี

“ปลูกต้นไม้ขวางตะวัน”

• ในอดีตเกษตรกรในพื้นคลองมหาสวัสดิ์เชื่อว่าการปลูกไม้ผลควรปลูกขวางตะวัน ซึ่งจะทำให้ไม้ผลเติบโตได้ดี แต่เหตุที่เป็นเช่นนั้น สามารถอธิบายได้ตามหลักวิทยาศาสตร์ เหตุที่ไม่ควรปลูกต้นตามตะวันเนื่องจาก หากปลูกต้นไม้ตามเงาของพระอาทิตย์จะทำให้เงาของต้นไม้บังแสงของต้นไม้ต้นอื่น  โดยเกษตรกรมักขุดร่องสวนเพื่อให้น้ำไหลผ่านและนำน้ำที่ไหลผ่านนั้นมาใช้ในการรดน้ำ ซึ่งการขุดร่องสวนนั้นจะต้องขุดขวางตะวัน โดยขุดแบบสลับฟันปลา เพื่อให้ไม้ผลแต่ละตันนั้นได้รับปริมาณแสงอาทิตย์อย่างเท่าเทียมกัน

“ช่วงเวลาที่เหมาะสม”

• เชื่อกันว่าเมื่อปลูกไม้ผลช่วงเย็น จะทำให้ต้นไม้แข็งแรงและอุดมสมบูรณ์ ในทางกลับกัน หากปลูกต้นไม้ช่วงกลางวันจะทำให้ต้นเฉาหรือตายได้